Voor het eerst in de geschiedenis zijn er drie Nederlandse teams actief op het EK-voetbal. Behalve onze voetballers zijn er namelijk ook twee scheidsrechterteams van de partij. Als het goed is, gaat het over de wedstrijden en hoor je niet zo veel over onze arbiters.

Voetbal is een spel van fouten. In een wedstrijd wordt ongeveer iedere 15 seconden balverlies geleden. De speler die daar het beste mee om kan gaan, wint waarschijnlijk de wedstrijd. En winnen, kun je alleen wanneer je risico’s durft te nemen. Dus proberen veel coaches hun teams te motiveren door te zeggen dat fouten maken mag. Net zoals de meeste managers.

Scheidsrechters maken geen fouten maar vergissingen. Zo praten ze er tenminste zelf over. Tijdens een voetbalwedstrijd neemt een scheidsrechter zo’n honderd beslissingen. Naar schatting twee à drie daarvan zijn verkeerd beoordeelde spelsituaties. Dat zijn er dus aanzienlijk minder dan de voetballers om hen heen. Gelukkig is zo’n vergissing meestal niet zo heel erg, maar ze kunnen ook het verloop van een wedstrijd bepalen.

In een split second beslissen

Op het veld leggen scheidsrechters gemiddeld nog meer kilometers af dan de spelers. Ze nemen rennend en in een split second een beslissing op basis van wat ze zien, aangevuld met informatie via de headset door de assistenten en de VAR. En dat in een stadion met duizenden mensen en met tientallen miljoenen tv-kijkers thuis op de bank. Fouten maken hoort bij een scheidsrechter. Ze zijn onvermijdelijk al proberen ze dit natuurlijk tot een minimum te beperken.

Fouten maken mag dus niet. Door de sportieve en financiële belangen, wordt alles onder een vergrootglas gelegd. Alle acties worden door tientallen camera’s in HD vastgelegd en in slow-motion teruggekeken. Iedere foute beslissing wordt in de media helemaal uitgemolken. Hoe gaat een scheidsrechter om met die enorme druk? Hoe gaat hij om met alle kritiek die hij krijgt?

Mentale kracht

Zou jij scheidsrechter op het EK kunnen zijn? Je maakt alleen een kans wanneer je mentaal krachtig bent. Mentale kracht is de eigenschap die bepaalt hoe iemand omgaat met stress, tegenslag, veranderingen en uitdagingen. Het is een optelsom van acht verschillende factoren. Wanneer je het hebt over jouw mentale kracht gaat het dus over jouw persoonlijke positie op acht verschillende schalen die lopen van Mentale kracht aan de ene kant en Mentale gevoeligheid aan de andere kant. We zitten allemaal ergens op dat spectrum. Mensen die 100 procent mentaal krachtig op alle factoren zijn, komen wij, ook in de topsport, niet tegen.

Mentale Kracht kun je, net zoals fysieke kracht, trainen. Wat je het beste kunt doen, hangt van jouw mentale profiel en persoonlijke voorkeuren af. Het begint bij het stellen van acht vragen. In hoeverre…

• Ben ik in staat mijn emoties te controleren wanneer ik onder druk sta
• Voel ik genoeg eigen waarde en controle over mijn eigen leven om succesvol te kunnen zijn
• Heb ik het vertrouwen dat ik goed kan omgaan met alles waar ik mee te maken krijg
• Kan ik goed met andere mensen omgaan en ze ook beinvloeden om te doen wat ik wil
• Kan ik gefocused blijven en alles doen wat nodig is om iets te bereiken
• Werk ik met doelen en doelstellingen voor de belangrijke dingen in mijn leven en werk
• Sta ik open voor veranderingen, nieuwe uitdagingen en mogelijkheden
• Leer ik van wat ik meemaak en blijf ik me richten op oplossingen, ook wanneer het een keer tegen zit.

Trainen van mentale kracht

In de ontwikkelprogramma’s voor toparbiters worden jaarlijks vaardigheden behandeld die al lang bekend zijn. Niet omdat het niet goed gaat, maar omdat het altijd beter kan. Daar kunnen we bij veel organisaties nog wat van leren. Ook Mentale kracht kun je gewoon trainen. Het is voor een scheidsrechter een voorwaarde om de top te kunnen bereiken en om te kunnen gaan met alle kritiek, stress en vergissingen die bij de functie horen.

Door alle uitdagingen, veranderingen, stress en tegenslag waar leidinggevenden in organisaties mee te maken hebben, is Mentale Kracht de belangrijkste competentie voor iedere manager. Bij veel organisaties horen leidinggevenden dat fouten maken mag. Tenminste, zolang dat binnen de perken blijft natuurlijk. Wat dat betreft is er, in theorie, een verschil met de fluitende leiders op het veld. Maar een belangrijke overeenkomst met leidinggevenden in organisaties is dat het bereiken van de top zonder mentale kracht simpelweg onmogelijk is.

Gepubliceerd door Managementimpact, auteur: drs. F.J. (Erik) Kaptein MCM, trainer/coach en auteur. Samen met scheidsrechter Kevin Blom en Colinda van Dijk schreef hij het boek de Fluitende Leider dat genomineerd werd als beste managementboek van 2020. Met diverse topscheidsrechters geeft hij trainingen en workshops over o.a. leidinggeven, samenwerken, spelregels, veiligheid en mentale kracht waarin de verbinding wordt gelegd tussen opdrachtgevers en het voetbalveld. Voor meer informatie: www.defluitendeleider.nl

© Gewoon-HR/De Fluitende Leider